خبرنگاران سازوکارهای مقننه در آلمان - فروشگاه های میهن

با تور آلمان از دیدنی ترین کشور اروپایی بازدید کنید و از شهرهای برلین، هانوفرو، فرانکفورت و مونیخ دیدن کنید.

قوه مقننه در جمهوری فدرال آلمان از دو مجلس با کارکرد متفاوت تشکیل یافته است. در ارتباط با مجلس اعیان یا همان بوندسرات لازم به شرح است که خصلت فدرالی کشور در مرکز توسط بوندسرات یعنی شورای اتحادیه نمایندگی می گردد. طبق اصل 50 قانون اساسی، ایالت ها و به بیان معین تر حکومت های ایالتی از طریق بوندسرات در امور سیاسی سطح فدرال و نیز در رابطه با اتحادیه اروپا مشارکت می نمایند. بنابراین بوندسرات نماینده مجلس های ایالتی است. از هر یک از ایالت ها بسته به جمعیت بین سه تا شش نماینده در بوندسرات حضور دارند. مجلس بوندسرات دوره زمانی معینی ندارد و مدت زمان خدمت اعضای این مجلس بستگی به نظر حکومت ایالت هایی دارد که این افراد نمایندگی آن را به عهده دارند.

اما مجلس مرکزی در آلمان بوندستاگ نام دارد. انتخاب نمایندگان آن از سوی مردم همزمان در سطح کل اتحادیه صورت می گیرد. تعداد نمایندگان آن 598 نفر است که برای یک دوره چهار ساله انتخاب می شوند. بوندستاگ، قوه مقننه در سطح کل اتحادیه است و وظیفه تصویب قراردادهای بین المللی و بودجه عمومی کشور را نیز بر عهده دارد. نمایندگان مجلس در فراکسیون های حزبی و در صورت ضعیف بودن حزبشان به لحاظ کمی در گروه های حزبی گرد آمده و خط سیاسی خود را پیش می برند. بوندستاگ یک مجلس کاری است و در مقایسه با بعضی کشورها کمتر خصلت نمایشی دارد. در مورد بسیاری از امور نه در سطح اجلاس عظیم علنی، بلکه در کمیته های تخصصی تصمیم گیری می گردد.

در آلمان انتخاب صدراعظم از اهمیت فزاینده ای برخوردار است. برخلاف نظام های ریاستی چون فرانسه و آمریکا، شرکت نمایندگان در انتخابات آلمان مستقیما صدراعظم را برنمی گزینند. مجلس باید پس از خاتمه انتخابات و حداکثر یک ماه پس از آن برای انتخاب صدراعظم تشکیل جلسه دهد. نامزد اصلی آن حزبی که بیش از سایر احزاب رای به دست آورده باشد به عنوان صدراعظم انتخاب می گردد.صدراعظم لزوماً عضو مجلس است و وزیران معمولاً از دل مجلس برمی آیند اما حتماً لازم نیست چنین باشد.

آنگلا مرکل رهبر حزب دموکرات مسیحی (CDU) از سال 2005 تا به امروز بر کرسی صدارت آلمان تکیه زده (چهار دوره متوالی) و رکورد دوران صدراعظمی این کشور را شکسته است. وی اما مدتی پیش بیان کرد که در سال 2021 همزمان با خاتمه دوره فعلی صدراعظمی خود از دنیای سیاست استعفا می دهد.

جدا از سازوکارهای داخلی مجلس، آلمان نیز همانند کشورهای دیگر دنیا شرایطی را برای رای دادن و نامزد انتخابات شدن در نظر گرفته است. در ارتباط با واجدین شرایط برای رای دادن لازم به شرح است که در این زمینه دو شرط کلیدی وجود دارد: تابعیت آلمان و سن قانونی.

سن قانونی برای شرکت در انتخابات مجلسی آلمان 18 سال معین شده است. بدون داشتن تابعیت آلمانی یا تابعیت یکی از کشورهای اتحادیه اروپا، فرد قادر به رای دادن در آلمان نیست. مطابق ماده 12 قانون انتخابات اگر فردی به عنوان یک شهروند اتحادیه اروپا بیش از سه ماه در آلمان زندگی نموده باشد، می تواند در انتخابات شهرداری و شورای شهر آلمان شرکت کند. طبق ماده 13 افراد دارای حکم قضایی، زندانی و روانی از رای دادن محروم اند.

هر رای دهنده حق دو رای دارد؛ رای اول (erste Stimme) و رای دوم (zweite Stimme). با رای اول، رای دهندگان یک نامزد را از حوزه انتخابیه خود (انتخابات مستقیم) انتخاب می نمایند و رای دوم به یکی از احزاب تعلق می گیرد. رای دوم در مواردی مهم تر از رای اول است و باعث می گردد که حزب کرسی های بیشتری در میان سایر احزاب در مجلس از آن خود کند. در مجلس نمایندگان 598 کرسی وجود دارد که نیمی از آن ها از سوی نامزدهایی که از طرف احزاب معرفی شده اند و نیم دیگر به طور مستقیم با رای اول در انتخابات برگزیده می شوند. با این حال، همواره این تعداد در نظرگرفته شده ثابت نیست.

اما در پیوند با شرایط نامزدهای انتخاباتی، واجدان شرایط برای نامزدی در مجلس شامل کلیه افرادی است که تبعه آلمان برای حداقل یک سال بوده و دست کم 18 سال تمام سن داشته و بر اساس مقررات و قوانین خاص مصوب در این کشور سلب صلاحیت نشده باشند. حداقل سن برای داوطلبان نمایندگی مجلس چندین مرتبه از سال 1949 کاهش یافته است. در انتخابات فدرال سال 1969 هر فردی که 25 سال یا بیشتر سن داشت واجد شرایط بود اما در انتخابات سال 1972 سن مورد نظر به 21 سال کاهش یافت. از زمان انتخابات سال 1979 حداقل سن 18 سال در نظرگرفته شده و این امر مطابق قانون اساسی است که 31 ژولای بر مبنای ماده 38، پاراگراف (2) قانون بنیادین به تصویب رسیده است .

نامزدها ممکن است از طریق احزاب سیاسی و افرادی که حق شرکت در انتخابات را دارند معرفی شوند. افرادی که عضو حزب نیستند می توانند تنها برای انتخابات در یک حوزه انتخابیه نامزد شوند؛ به عبارت دیگر آنها نمی توانند در فهرست Landها (ناحیه ها یا سرزمین ها) قرار بگیرند. تنها احزاب از چنین حقی برخوردارند. در عمل تنها احزاب هستند که نامزدها را در انتخابات فدرال و ایالتی معرفی می نمایند .

بنابراین نامزدهایی از حوزه انتخابیه که عضو حزب نیستند باید از حمایت حداقل 200 نفر که حق شرکت در انتخابات در آن حوزه انتخابیه را دارند، برخوردار باشند و این افراد باید نامزدی داوطلبان را امضاء نمایند. این امر در مورد احزابی که در مجلس نماینده ندارند نیز صدق می­ کند. به منظور پذیرش فهرستLand ها این احزاب باید از سوی بیش از 2 هزار نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات در ایالت متبوع تاییدشوند.

آنالیز صلاحیت ها یکی از مراحل مهم و تاثیرگذار بر سلامت برگزاری انتخابات است. نظام سیاسی آلمان در زمینه آنالیز صلاحیت ها، مکانیسم های توسعه یافته ای از تدابیر و ساختارهای نظارتی را برای برگزاری انتخابات مختلف تعبیه نموده است. بر اساس قوانین آلمان، مرکز رسمی ثبت و دریافت تقاضای کاندیداتوری نامزدهای انتخاباتی، کمیته انتخاباتی حوزه های انتخابیه هستند که می بایست فهرست کاندیداهای ایالتی را 66 روز قبل از برگزاری انتخابات به ستاد انتخاباتی ایالت ها ارسال نمایند.

از این مرحله تا زمان شروع رسمی تبلیغات انتخاباتی اما کمیته های انتخاباتی حوزه های انتخابیه ، 58 روز فرصت دارند تا ضمن آنالیز صلاحیت نامزدهای انتخاباتی نسبت به پذیرش و یا عدم پذیرش کاندیداتوری متقاضیان نمایندگی در مجلس این کشور تصمیم گیری نمایند. البته مبنای تصمیم این کمیته ها باید حدود مطروحه در قانون باشد و اعضای چنین کمیته هایی نمی توانند بر اساس تمایلات فردی یا گروهی خود صلاحیت ها را آنالیز نمایند. این موضوع را به وضوح می توان در شرایط احراز صلاحیت نمایندگی مجلس جمهوری فدرال آلمان ملاحظه کرد.

بر اساس قوانین آلمان تنها افرادی از صلاحیت برعهده گیری مسئولیت نمایندگی مردم در مجلس برخوردارند که از جمیع شرایط ایجابی و الزامات کاندیداتوری بهره مند باشند و در کارنامه زندگی حرفه ای آنان مسائل سلبی برای تصدی گری پست نمایندگی مجلس وجود نداشته باشد .چنانکه این موضوع به اثبات نرسد درخواست نامزدی فرد از سوی هیئت های نظارت لغو خواهد شد.

در ارتباط با شمار رای دهندگان نیز بیان این نکته لازم است که درصد شهروندان واجد شرایطی که در انتخابات شرکت می نمایند در آلمان به طور سنتی بالا است، به نحوی که این میزان در دهه هفتاد بیش از 90 درصد بود. از زمان اتحاد مجدد آلمان شرقی و غربی در سال 1990، این میزان به 80 درصد رسید. در انتخابات مجلسی سال 2017 حدود 76.2 درصد از واجدین شرایط رای گیری در انتخابات شرکت کردند.

آخرین انتخابات آلمان در روز 24 سپتامبر 2017 (2 مهر 1396) برای انتخاب اعضای نوزدهمین مجلس فدرال (بوندستاگ) برگزار گردید. در جریان آن، ائتلاف احزاب دموکرات مسیحی به رهبری مرکل و اتحادیه سوسیال مسیحی بایرن (CDU/CSU) 33 درصد آرا را کسب کردند. البته این کمترین میزان رای بود که حزب دموکرات مسیحی آلمان از سال 1949 به دست می آورد. حزب مرکل در مقایسه با انتخابات سال 2013 میلادی حدود 10 درصد کاهش رای داشت.

همچنین در جریان آن انتخابات، حزب سوسیال دموکرات با کاهش 5.2 درصدی آرا نسبت به انتخابات قبلی توانست 20.5 درصد آرا را کسب کند. حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان (AfD) برای نخستین بار با کسب 12.6 درصد آرا توانست به مجلس این کشور راه یابد. این حزب در انتخابات سال 2013 با کسب 4.7 درصد از آرا پیروز نشده بود به حد نصاب انتخاباتی 5 درصد دست یابد. حزب دموکرات آزاد آلمان نیز با کسب 10.7 درصد آرا در رتبه چهارم نهاده شد. حزب چپ آلمان با کسب 9.2 درصد آرا در صندلی پنجم ایستاد و حزب چپ گرای سبز نیز پیروز به کسب 8.9 درصد آرا شده و به مجلس آلمان راه یافت.