روایت پرماجرای شاهد زنده به توپ بستن مجلس - فروشگاه های میهن

به گزارش همشهری، عمارت زیبایی که در ضلع جنوب غربی قدیمی ترین و مهم ترین میدان تهران به آرامی جاخوش نموده، سال ها پیش در متن جریان مشروطه پایگاه مشروطه خواستار بوده است. این بنای قجری در میان باغی با درختان سر به فلک کشیده و عمارتی زیبا، میزبان نخستین های ایران هم به شمار میرود.

عمارت مسعودیه به دستور مسعود میرزا، ملقب به ظل السلطان، حاکم اصفهان و فرزند ناصرالدین شاه ساخته شده و در پیچ و خم تاریخ، وقایع زیادی درآن رخ داده است.

تمام کتیبه هایی که هنوز هم بر بنا های مسعودیه دیده می گردد، تاریخ 1295 قمری را دارد و سال 1290 قمری، که مسعودمیرزا آن را به عنوان سال ساخت بنایش می داند، دیده نمی گردد. مجموعه عمارت مسعودیه هفت کتیبه دارد که دو کتیبه در سردر اصلی، یک کتیبه در سردر کالسکه رو، دو کتیبه در عمارت دیوان خانه و دو کتیبه هم در عمارت مشیریه واقع شده است.

خانه ای که در جریان مشروطه به رگبار بسته شد

در جریان جنبش مشروطه این عمارت شاهد ماجرا های زیادی بود و آسیب هم دید. ظل السلطان با برادرش مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه مخالف بود و همین موضوع باعث شد این عمارت به عنوان پایگاه مشروطه خواستار تیدیل گردد.

در سال 1287 بمبی دست ساز زیر کالسکه محمدعلی شاه و در نزدیکی عمارت مسعودیه منفجر و باعث شد محمدعلی شاه به لیاخوف روسی دستور دهد مجلس را به توپ ببندد. پس از واقعه بهارستان و به توپ بستن مجلس، عمارت مسعودیه، خانه ظهیرالدوله و بعضی از خانه های مشروطه خواستار دیگر نیز به رگبار بسته شد.

ظل السلطان در سال 1327 قمری به پسر خود وکالت داد که خانه اش یعنی عمارت مسعودیه را به هر کسی که مایل باشد بفروشد. همدم السلطنه، همسر جلال الدوله، دختر میرزا یوسف مستوفی الممالک صدر اعظم، در 1328 عمارت مسعودیه را 50 هزار تومان خرید.

در این معامله وکیل همدم السلطنه، همان مستوفی الممالک بود. رضا خان واحد های عمارت مسعودیه را خرید و در 1343 قمری، به وزرات فرهنگ، اوقاف و صنایع مستظرفه هدیه کرد. در واقع آن چه امروز از عمارات مسعودیه به جای مانده و به آن معروف است بخشی است که رضا خان برای دولت از همدم السلطنه خرید.

معماری عمارت مسعودیه

مساحت این عمارت تقریبا 4000 مترمربع است و شامل بیرونی یا دیوان خانه، اندرونی و دیگر بخش ها می گردد. معمار عمارت مسعودیه استاد شعبان معمارباشی و ناظر آن میرزا رضا قلی خانی ملقب به سراج الملک بود.

هنر های زیادی در ساختمان عمارت مسعودیه خودنمایی نموده اند. از رشته های هنری که می توان ردی از آن ها را بر در و دیوار عمارت مسعودیه دید می توان به گچبری، کاشی کاری، خطاطی و نقاشی اشاره نمود.

میزبانی از نخستین های ایران

سنگ بنای بسیاری از ساختمان های فرهنگی کشور در این عمارت گذاشته شده است. اولین کتابخانه و موزه ملی ایران در گوشه ای از این عمارت برپا شد. حدود سال 1304 انجمن معارف از یکی از اتاق های عمارت مسعودیه برای تاسیس نخستین کتابخانه رسمی کشور استفاده کرد.

این نخستین کتابخانه رسمی، پایه اصلی و اولیه کتابخانه ملی بود. چند سال بعد یکی دیگر از اتاق های عمارت به عتیقه های باستانی که از گوشه و کنار ایران به دست آمده بود اختصاص یافت؛ به همین دلیل می توان گفت عمارت مسعودیه به نوعی اولین موزه ایران به شمار میرود. بعد ها در سال 1318 اشیای عتیقه آن به موزه ملی منتقل شد.

عمارت مسعودیه که روزگاری (ازسال 1342 تا 1343) دانشکده افسری بوده در سال 1345 شمسی بعد از تفکیک وزارت آموزش و پرورش از فرهنگ و هنر به وزارت آموزش و پرورش سپرده و نخستین وزارتخانه آموزش و پرورش در آنجا مستقر شد.

در تاریخ 27 دی ماه 1377 این بنای تاریخی مهم در لیست آثار ملی به ثبت رسید و حریم و ضوابط آن در بهمن ماه همان سال معین، تصویب و به مراجع قانونی اعلام شد.

جهت های دسترسی و بازدید از عمارت

علاقه مندان به آثار تاریخی برای تماشا عمارت مسعودیه دو راه دارند، اما مترو راحت ترین راه برای دسترسی به این عمارت است. از آنجا که خیابان و میدان بهارستان جزو خیابان های شلوغ و پرتردد شهر به شمار می آیند، بهتر است رفتن با خودروری شخصی را فراموش کنید.

به جای آن می توانید به وسیله خط 2 به ایستگاه ملت رفته و از آنجا به خیابان اکباتان بروید. ورودی عمارت مسعودیه در خیابان اکباتان است و جهت، از ایستگاه مترو تا عمارت طولانی نیست. بعلاوه می توانید در ایستگاه بهارستان پیاده شوید، به ضلع جنوب غربی بروید و سپس جهت خیابان اکباتان را پیش بگیرید. این راه کمی طولانی تر است، اما در عوض، می توانید نگاهی به خیابان ها و کوچه های زیبای بهارستان بیندازید.

گزینه های متعددی برای بازدید از عمارت مسعودیه با اتوبوس هم وجود دارد. یکی از راحت ترین روش ها این است که از هرجای تهران که هستید خود را با بی آرتی پایانه جنوب- میدان تجریش به جمهوری برسانید و از آنجا سوار اتوبوس های میدان بهارستان-میدان جمهوری شوید. عمارت مسعودیه همه روزه جز روز های سوگواری، از ساعت 8 تا 16 میزبان علاقه مندان است.